Tình tiết giảm nhẹ trong vụ án hình sự là tình tiết làm cho mức độ nguy hiểm của trường hợp phạm tội cụ thể giảm đi, là một trong những căn cứ quan trọng để Tòa án quyết định hình phạt cụ thể đối với người phạm tội. Vậy tình tiết nào là tình tiết giảm nhẹ? Tình tiết giảm nhẹ được áp dụng khi nào? Người dân tộc miền núi ít hiểu biết pháp luật có được xem xét là tình tiết giảm nhẹ không? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp cho từng vấn đề trên. Công ty Luật TNHH Bạch Long sẽ đưa ra một số tư vấn đối với vấn đề nêu trên như sau:
Tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự là những dấu hiệu mang tính chủ quan và khách quan của hành vi phạm tội, không là dấu hiệu định tội hoặc định khung hình phạt mà chỉ là căn cứ giảm nhẹ trách nhiệm hình sự đối với trường hợp phạm tội.
Trường hợp áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự
Pháp luật hình sự quy định cụ thể các trường hợp là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự tại Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 (BLHS).
Tình tiết giảm nhẹ trong Bộ luật Hình sự
Bộ luật Hình sự quy định cụ thể 22 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, cụ thể như sau:
Người đã ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm.
Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả
Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
Phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết
Phạm tội trong trường hợp vượt mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội
Phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của nạn nhân gây ra
Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do mình tự gây ra
Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn
Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng
Phạm tội vì bị người khác đe dọa hoặc cưỡng bức
Phạm tội trong trường hợp bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình gây ra;
Phạm tội do lạc hậu
Người phạm tội là phụ nữ có thai
Người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên
Người phạm tội là người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng
Người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình
Người phạm tội tự thú
Người phạm tội thành khẩn khai báo hoặc ăn năn hối cải
Người phạm tội tích cực giúp đỡ các cơ quan có trách nhiệm phát hiện hoặc điều tra tội phạm
Người phạm tội đã lập công chuộc tội
Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác
Người phạm tội là cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ, người có công với cách mạng.
Những tình tiết khác được Tòa án xem xét là tình tiết giảm nhẹ
Ngoài những tình tiết giảm nhẹ được quy định cụ thể tại khoản 1 Điều 51 BLHS, pháp luật cũng quy định theo hướng mở về vấn đề này. Khi quyết định hình phạt, Tòa án có thể coi đầu thú hoặc tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ kèm theo đó phải ghi rõ lý do giảm nhẹ trong bản án. Trong quá trình thi hành, có nhiều tình tiết được ghi nhận là tình tiết giảm nhẹ theo quy định tại khoản này. Dưới đây là những trường hợp được xem xét là tình tiết giảm nhẹ theo hướng dẫn của Công văn 212/TANDTC – PC 2019 và Nghị quyết số 01/2000/NQ – HĐTP, cụ thể như sau :
Vợ, chồng, cha, mẹ, con, anh, chị, em ruột bị cáo là người có công với nước có thành tích xuất sắc được Nhà nước tặng một trong các danh hiệu vinh dự như: anh hùng lao động, anh hùng lực lượng vũ trang, người mẹ Việt Nam anh hùng, nghệ sĩ nhân dân, nghệ sĩ ưu tú, nhà giáo nhân dân, nhà giáo ưu tú, thầy thuốc nhân dân, thầy thuốc ưu tú hoặc các danh hiệu cao quý khác theo quy định của Nhà nước;
Bị cáo là thương binh hoặc người thân thích như vợ, chồng, cha mẹ, con, anh, chị, em ruột là liệt sỹ;
Người bị hại cũng có lỗi;
Thiệt hại do lỗi của người thứ ba;
Gia đình bị cáo sửa chữa, bồi thường thiệt hại thay bị cáo;
Người bị hại hoặc đại diện hợp pháp của người bị hại xin giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo trong trường hợp chỉ gây tổn hại về sức khỏe cho người bị hại, gây thiệt hại về tài sản;
Phạm tội do phục vụ yêu cầu công tác đột xuất như đi chống bão, lụt, cấp cứu;
Bị cáo tự nguyện giao nộp ít nhất ½ số tiền thu lợi bất chính hoặc tiền phạt bổ sung theo bản án, quyết định của Tòa án.
Người dân tộc miền núi có được xem là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự?
Người dân tộc thiểu số ít hiểu biết là tình tiết giảm nhẹ hay không
Do mặt bằng nhận thức của mọi người trong xã hội là khác nhau, ở một số khu vực, vùng miền kém phát triển trình độ văn hóa của người dân còn hạn chế. Đặc biệt là ở những nơi có dân tộc miền núi sinh sống còn tồn tại một số tập tục lạc hậu, không phù hợp với chuẩn mực xã hội thậm chí còn vi phạm pháp luật. Vì thế, những trường hợp như vậy khi truy cứu trách nhiệm hình sự vẫn được Tòa án xem xét là tình tiết giảm nhẹ.
Trong trường hợp này, Tòa án có thể xem xét áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự theo điểm m khoản 1 Điều 51 hoặc khoản 2 Điều 52 BLHS.
Trường hợp áp dụng quy định tại khoản 1 Điều 51, người dân tộc miền núi hiểu biết pháp luật là tình tiết phạm tội do lạc hậu thì phải chứng minh được tình tiết đó là do nguyên nhân khách quan đưa lại như kém hiểu biết pháp luật, không được học tập, không có điều kiện thực tế để nhận biết các đúng sai trong cuộc sống,…
Trường hợp áp dụng quy định tại khoản 2 Điều 52, người dân tộc miền núi ít hiểu biết pháp luật cũng được áp dụng tình tiết giảm nhẹ phạm tội do lạc hậu với lý do trình độ học vấn thấp, là dân tộc thiểu số trong vùng kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn dẫn đến nhận thức pháp luật còn hạn chế.
Vai trò của tình tiết giảm nhẹ khi quyết định hình phạt
Một trong những căn cứ quan trọng để Tòa án quyết định một mức hình phạt cụ thể đối với người phạm tội
Ý nghĩa của tình tiết giảm nhẹ
Thể hiện chính sách khoan hồng của Nhà nước ta đối với người phạm tội
Đảm bảo quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, đặc biệt là đối với những người có nhiều thành tích trong chiến đấu, học tập và công tác; những người có công với cách mạng và thân nhân của họ
Thể hiện tính khách quan, mềm dẻo, linh hoạt trong quá trình giải quyết vụ án
Khuyến khích người phạm tội thành khẩn khai báo, thành khẩn hối lỗi trước hành vi phạm tội của mình.
Đọc thêm:
Quy định của pháp luật về tội không tố giác tội phạm;
Sự dụng điện để diệt chuột gây chết người có thể bị truy tố về tội giết người?;
Trên đây là tư vấn của Luật Bạch Long về một số quy định pháp luật đối với vấn đề nêu trên của bạn. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ để được giải đáp:
Công ty Luật TNHH Bạch Long
Địa chỉ: số 92 Dương Quảng Hàm, Phường Quan Hoa, Quận Cầu Giấy, Hà Nội.
Điện thoại: 0975.866.929
Email: luatbachlong@gmail.com
Lưu ý: Các nội dung tư vấn hoặc văn bản pháp luật được trích dẫn trên có thể đã thay đổi hoặc hết hiệu lực tại thời điểm hiện tại. Khách hàng vui lòng liên hệ với chúng tôi qua số điện thoại: 0975.866.929 để được tư vấn hỗ trợ một cách chính xác!